คุณค่าของความเป็นมนุษย์ ตอนที่ 7

 

ความซ้ำซากและเป็นที่คาดเดาได้ ข้อจำกัดของเวลาและสภาพแวดล้อม ความสัมพันธ์ที่ชัดเจนระหว่างการกระทำกับผล ต่างเป็นปัจจัยที่ช่วยให้ผู้ต้องขังได้ตระหนักถึงตนเองในฐานะผู้กระทำ (agent) ที่ต้องเลือก วางแผน ลงมือกระทำ และรับผิดชอบต่อผลที่ตามมาจากการกระทำ นอกเหนือจากปัจจัยเหล่านี้แล้ว การมอบหมายความรับผิดชอบก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ส่งเสริมความตระหนักดังกล่าว ดังเช่นข้อความต่อไปนี้

…เหมือนกัน เวลาเราทำอะไร จะทำเป็นตัวอย่าง เมื่อเราทำดีแล้วเรากล้าพูดเต็มปากว่าสิ่งนี้ไม่ดี อย่าทำเดี๋ยวเค้าดุเอา ตัวเองโดนเด้งเดียว เราดูแลตัวเองเราโดน 2 เด้ง เพราะว่าหัวหน้าเค้ามอบหมายให้เราดูแลลูกน้อง แล้วถ้าหัวหน้าผิดเองต้องโดน 2 เด้ง ก็จะย้ำประจำ ไม่อยากทำผิดให้ลูกน้องดู เป็นตัวอย่างที่ดีๆ ให้เค้าดีกว่าค่ะ (ลปรร.ผู้ต้องขังหญิง ครั้งที่ 2)

สำนึกความรับผิดชอบที่ตามมาจากการได้รับมอบหมายหน้าที่ปรากฏในสองด้าน ได้แก่ ด้านการปฏิบัติตนและด้านของการปฏิบัติงาน ข้อความข้างต้นชี้ว่าผู้ต้องขังที่ได้รับมอบหมายให้ช่วยเจ้าหน้าที่ดูแลผู้ต้องขังคนอื่นๆ ต้องปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างเพื่อให้ทำหน้าที่ได้มีประสิทธิภาพ การปฏิบัติตนเช่นนี้แสดงถึงความตระหนักในตนเองในสองด้าน ได้แก่ ด้านของความตระหนักว่าตนเองปรากฏในสายตาผู้อื่นอย่างไร และด้านที่ว่าตนเองจะต้องทำตนอย่างไร สำนึกรับผิดชอบดังกล่าวยังปรากฏในด้านการปฏิบัติหน้าที่เพื่อมิให้ต้องได้รับการลงโทษ