12 โจทย์ปัญหาเรื่องกาเมร่า

เต่าไฟกายสิทธิ์ ออกฉายเมื่อปี 1967

กาเมร่าคือเต่าไฟ มันยืนสองขาพ่นไฟได้ มันหดหัว เท้าทั้งสี่และหาง แล้วปล่อยเปลวไฟออกมารอบตัวจากนั้นหมุนควงสว่างขึ้นสู่ท้องฟ้าและอวกาศได้ กาเมร่าเป็นเทพผู้พิทักษ์โลกคอยป้องกันศัตรูที่เป็นสัตว์ยักษ์ทั้งหลายจากทั่วสารทิศ ในตอนที่กาเมร่าปะทะค้างคาวยักษ์กียาออสซึ่งผมได้ดูครั้งเป็นเด็กประถมนั้น ค้างคาวยักษ์กียาออสปล่อยคลื่นเสียงซูเปอร์โซนิกสีเหลืองตัดอาคารบ้านเรือน เรือ เครื่องบิน รถไฟขาดเป็นสองท่อนน่าดูชม เวลามันหิวหรือโกรธจะเรืองแสงสีเขียว เลือดของมันเป็นสีม่วง ส่วนกาเมร่ามีเลือดเป็นสีเขียว

กียาออสจะปรากฏตัวเมื่อสิ่งแวดล้อมของโลกขาดสมดุล ตอนที่กาเมร่าปะทะกียาออสครั้งแรกในปี 1967 นั้นไม่ได้บอกชัดเจนว่าสัตว์ยักษ์ทั้งสองตัวมาจากไหน กาเมร่าจะปะทะกียาออสอีกครั้งในฉบับสร้างใหม่ปี 1995 เรื่อง Gamera:Gardian of the Universe ซึ่งเป็นหนังที่ได้รับคำชมจากทั่วโลกล้นหลามแม้นักวิจารณ์ระดับโลกก็ต้องยกสองนิ้วยอมรับว่านี่คือหนังสัตว์ประหลาดที่ดีที่สุดเรื่องหนึ่ง

ในฉบับสร้างใหม่ปี 1995 นี้เอง หนังบอกว่าสัตว์ยักษ์ทั้งสองเกิดจากพันธุวิศวกรรม กียาออสถูกสร้างขึ้นเพื่อช่วยขจัดมลพิษให้แก่โลกแต่แล้วมันหลุดรอดการควบคุม ปัญหาคือมันไม่เพียงขจัดมลพิษแต่มันทำลายทุกอย่างที่ขวางหน้ารวมทั้งผู้ก่อมลพิษด้วยซึ่งก็คือพวกเรานั่นเอง

ตอนที่ก๊อดซิลล่าปรากฏตัวครั้งแรกในหนังเรื่อง Gojira ปี 1954 นั้น ก๊อดซิลล่าเกิดจากการทดลองระเบิดปรมาณู เวลานั้นญี่ปุ่นเพิ่งผ่านสงครามโลกครั้งที่สองได้ไม่นาน เพิ่งหลุดพ้นจากการยึดครองของสหรัฐอเมริกา ความคับข้องใจกรณีระเบิดปรมาณูยังไม่หมดสิ้น มิหนำซ้ำสหรัฐอเมริกายังทดลองระเบิดไฮโดรเจนที่หมู่เกาะปะการังบิกินีจนเป็นเหตุให้ลูกเรือชาวประมงลำหนึ่งของญี่ปุ่นถูกรังสีถึงตายในเวลาต่อมา 23 คน

ก๊อดซิลล่าจึงเป็นตัวแทนของระเบิดปรมาณู มันขึ้นฝั่งและเหยียบโตเกียวพินาศเป็นทะเลเพลิง

ก๊อดซิลล่ามีทั้งสิ้น 28 ตอน ส่วนกาเมร่ามีทั้งสิ้น 12 ตอน

กาเมร่าในยุคโชวะ(Showa)มีทั้งหมด 8 เรื่อง กาเมร่าในยุคเฮเซ(Heisei)มีทั้งหมด 3 เรื่องเป็นไตรภาคเกี่ยวเนื่องกัน กาเมร่าในสหัสวรรษใหม่เพิ่งจะมีเรื่องเดียวคือ Gamera the Brave ออกฉายในปี 2006

เวลาพูดถึงยุคโชวะของสัตว์ประหลาดมิได้หมายถึงยุคโชวะการตามแบ่งราชวงศ์ของจักรพรรดิญี่ปุ่นดังที่เข้าใจกัน ยุคโชวะของสัตว์ประหลาดขนาดยักษ์หรือสัตว์ยักษ์เริ่มนับตั้งแต่ปี 1954 ที่    ก๊อดซิลล่าตัวแรกปรากฏตัวจนถึงปี 1980 อันเป็นตอนสุดท้ายของกาเมร่า 8 เรื่องแรก ก่อนหน้าปี 1954 ไม่มีหนังสัตว์ยักษ์ในญี่ปุ่น หลังปี 1980 ไม่มีหนังสัตว์ยักษ์อยู่นาน4ปี!

ยุคโชวะของประเทศญี่ปุ่นหมายถึงช่วงเวลาที่ญี่ปุ่นปกครองโดยจักรพรรดิฮิโรฮิโตตั้งแต่ปี1926 ถึง ปี 1989 เป็นยุคสมัยที่กินเวลายาวนานที่สุดมากกว่ายุคอื่นๆโดยมีหมุดหมายสำคัญคือการสิ้นสุดของสงครามโลกครั้งที่สองในปี 1945

ตั้งแต่ปี 1926-1945 ญี่ปุ่นอยู่ใต้อำนาจเบ็ดเสร็จของกองทัพอย่างค่อยเป็นค่อยไปจนกระทั่งเห็นเด่นชัดในปี1937เมื่อญี่ปุ่นยกทัพบุกประเทศจีน เป็นเวลาแห่งความรุ่งเรืองของจักรวรรดิญี่ปุ่นก่อนที่จะถูกทำลายลงด้วยระเบิดปรมาณูในปี 1945 หลังจากนั้นญี่ปุ่นหมดสิ้นทุกอย่างและอยู่ใต้การปกครองของสหรัฐอเมริกานาน 7 ปีจนถึงปี 1952 จึงมีการคืนอำนาจการปกครองและเป็นประเทศประชาธิปไตยอันมีพระมหาจักรพรรดิเป็นศูนย์รวมจิตใจจนถึงปัจจุบัน

การเกิดขึ้นอย่างบ้าคลั่ง การทำลายเมืองญี่ปุ่นเมืองต่อเมืองด้วยสัตว์ยักษ์จำนวนมหาศาล ทั้งที่เกิดจากน้ำมือของก๊อดซิลล่าและกาเมร่า หรือเกิดจากน้ำเท้าของสัตว์ยักษ์ฝ่ายผู้ร้ายตัวอื่นๆมิใช่เหตุบังเอิญ แต่เป็นทั้งการระบายความคับข้องใจ(repression) การโยนกลอง(projection) การเปลี่ยนประเด็นที่ชวนให้ไม่สบายใจ(displacement) และเป็นส่วนหนึ่งของการฟื้นฟูจิตใจและสังคม(working through)หลังสงครามโลกครั้งที่สอง

ยุคเฮเซของสัตว์ยักษ์เริ่มต้นด้วย The Return of Godzilla ในปี 1984 หลังจากที่ก๊อดซิลล่าหายหน้าไปสิบปีแม้ว่าปี 1984 จะอยู่ในยุคโชวะจริงๆก็ตาม ทั้งนี้เพราะทั้งก๊อดซิลล่าและกาเมร่ากำลังกลับมาด้วยเรื่องราวใหม่หรือด้วยการรีเมคเรื่องเดิม ด้วยไทมไลน์ใหม่และเทคโนโลยีการสร้างแบบใหม่ ที่สำคัญคือด้วยประเด็นของสหัสวรรษใหม่นั่นคือประเด็นเรื่องสิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีชีวภาพ ดังจะเห็นได้ทั้งในก๊อดซิลล่าและกาเมร่ายุคเฮเซหลายตอน

เมื่อครั้งผมเป็นเด็กชั้นประถม ผมอยากเรียนวิชาก๊อดซิลล่าและกาเมร่ามากแต่ไม่มีครูคนไหนยอมสอนเลย ทั้งที่ในความเป็นจริงแล้วทั้งก๊อดซิลล่าและกาเมร่าได้บูรณาการวิชาคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นชีววิทยา เคมี ฟิสิกส์ ได้ผนวกวิชาภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ โบราณคดี สังคมศึกษา ประชาสังคม ยิ่งไปกว่านั้นยังมีเรื่องสิ่งแวดล้อม สุขภาพ เศรษฐศาสตร์ และความเป็นพลเมือง ครบครัน

ในหนังก๊อดซิลล่าและกาเมร่าหลายสิบตอน มีฉากเปิดประชุมสภาผู้แทนราษฎรเพื่อยื่นกระทู้ถามรัฐบาลถึงแนวทางปราบสัตว์ยักษ์เสมอ มีบ้างบางตอนถึงกับยื่นญัติด่วนเพื่อผ่านพระราชบัญญัติจัดตั้งองค์กรปราบปรามสัตว์ยักษ์โดยเฉพาะ ในหนังก๊อดซิลล่าตอนหลังๆก๊อดซิลล่าต้องร่วมมือกับสัตว์ยักษ์หลายตัวเพื่อพิทักษ์โลกจึงว่าก๊อดซิลล่าก็ต้องมีความเป็นพลเมืองเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับความแตกต่าง

การปฏิรูปการศึกษาไม่ควรทำเพียงเรื่องเล็กน้อย เช่น การปรับหลักสูตร การพัฒนาครูสอนเก่ง หรือ การออกข้อสอบแบบใหม่ การปฏิรูปการศึกษาจำเป็นต้องถอนรากถอนโคนระบบเดิมให้หมดเพื่อเข้าสู่กระบวนทัศน์ใหม่นั่นคือเด็กๆเรียนอะไรก็ได้จากที่ไหนก็ได้

ซึ่งเป็นจริงได้เมื่อครูเปลี่ยนบทบาทของตนเองอย่างสิ้นเชิง สามารถหยิบอะไรรอบตัวที่เด็กสนใจมาชวนเด็กเรียนรู้และสู่ความเป็นเลิศทางวิชาการได้เช่นกัน

หมายเหตุท้ายบท:กาเมร่ายังไม่เคยปะทะก๊อดซิลล่าจริงๆในหนังเรื่องใดๆ