2 การศึกษาคือการพัฒนามนุษย์

วารสารขาดทุนตามธรรมเนียมวารสารที่ดี มูลนิธิฯ ไม่ได้จับเรื่องนี้พักหนึ่ง จนกระทั่งคุณหมอสมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ เลขาธิการมูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ(มสช.)ชวนผมมาทำงานด้านชีวจริยธรรม จากชีวจริยธรรมคุณหมอสมศักดิ์และอาจารย์อารี วัลยเสวี ประธานมูลนิธิฯ จึงชักชวนให้ช่วยงานในหน้าที่เลขาธิการมูลนิธิฯ ต่อ งานแรกคือแผนงานพัฒนาจิตเพื่อสุขภาพ

แผนงานพัฒนาจิตเพื่อสุขภาพดำเนินงานต่อจากที่ผู้จัดการคนเดิมซึ่งเป็นหนึ่งในแกนนำของกลุ่มจิตวิวัฒน์ได้เริ่มต้นไว้ ครั้งนี้เราได้คุณสมหญิง สายธนูมาเป็นผู้จัดการและคุณเจิมขวัญ ศรีสวัสดิ์ซึ่งช่วยงานกันมาครั้งชีวจริยธรรมมาช่วยด้วย คลำทางกันอีกพักใหญ่ด้วยการลงมือทำ(Learning by Action) และประชุมระดมสมอง(Brain Storming)กันอย่างเปิดกว้างหลายสิบครั้ง กว่าจะพบว่าการจัดวงแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องเล่าความสำเร็จที่ดี(Success Story Sharing) ด้วยกระบวนการทางวิชาการที่ถูกต้อง เป็นเครื่องมือพัฒนาจิตที่ดี

พวกเราเรียกว่า soft KM ไปพลางๆหมายถึงการจัดวงแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อพัฒนาจิต พัฒนาคน พัฒนางาน ได้ผลดีกว่าการประชุมพัฒนาบุคลากรในรูปแบบอื่นและดีกว่าการประชุมระดมสมองเพื่อแก้ปัญหาใดๆในองค์กร โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากองค์กรมีชั้นอำนาจแฝงอยู่

ทีมงานได้ทำงานให้แก่โรงพยาบาลต่างๆเป็นงานแรก เป็นที่มาซึ่งรางวัลอารี-สมสวาท มอบให้แก่แพทย์พยาบาลที่มีการแพทย์ที่มีหัวใจของความเป็นมนุษย์ 3 ครั้ง ระหว่างปี พศ.2550-2552 หลังจากนั้นทีมงานได้ทดสอบการจัดวงกับธนาคารแห่งหนึ่ง แล้วเริ่มทำงานให้แก่กระทรวงศึกษาธิการในประเด็นจิตวิญญาณความเป็นครู ทำงานให้แก่กระทรวงสาธารณสุขเพื่อพัฒนาเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลส่งเสิรมสุขภาพตำบล(รพสต.) และทำงานให้แก่กระทรวงยุติธรรมเพื่อเพิ่มมิติของความเป็นมนุษย์ให้แก่ผู้ต้องขัง เจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์และกระบวนการพิจารณาคดีคือผู้พิพากษา ประสบการณ์ที่ได้ เทคโนโลยีที่ได้ ความผิดพลาดที่พบจากทุกงาน นำมาทำซ้ำที่จังหวัดเชียงรายโดยใช้ทีมงานคุณวิภากรณ์ ปัญญาดีและคุณวรรณี รัตนธรรมทองที่กลุ่มงานจิตเวชเป็นแกนนำ สามารถสร้างเครือข่ายงานจิตเวชและงานยาเสพติดของโรงพยาบาลชุมชน รพสต. และภาคีภาคส่วนอื่นจำนวนหนึ่ง ทำให้งานเชิงรุกกลายเป็นงานสนุก มีคุณค่า และมีหนทางเดินไปในอนาคตเสียที

เพราะหัวใจของการจัดวงแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่ดีคือพัฒนามนุษย์ หากเราพัฒนามนุษย์ได้สำเร็จ ปลดปล่อยปัญญาจากโซ่ตรวนที่ราชการดึงรั้งและกดทับไว้ คนทุกคนมีศักยภาพสูงกว่าที่เห็นเป็นร้อยพันเท่า

ในงานปฏิรูปการศึกษาก็เช่นกัน คนสำคัญที่เป็นหัวใจของงานนี้คือครู ความพยายามที่จะพัฒนาครูหรือความพยายามที่จะเรียกคืนจิตวิญญาณความเป็นครูไม่สำเร็จเพราะส่วนใหญ่ทำงานจากบนลงล่าง จากส่วนกลางสู่ส่วนภูมิภาค

แต่การจัดวงแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่ดีด้วยกระบวนการวิชาการที่ถูกต้องจะช่วยปลดพันธนาการครู ทำให้ครูได้สะท้อน(reflection)ความสำเร็จเล็กๆน้อยในงานที่ตนเองทำประจำวัน จึงจะเกิดการพัฒนาคน พัฒนางาน และพัฒนาจิตวิญญาณไปพร้อมกัน